Passé composé - zasady tworzenia

Czas passé composé to czas przeszły dokonany, używamy go kiedy mówimy o:
- czynności przeszłej dokonanej (która może mieć konsekwencje w teraźniejszości)
- czynności przeszłej, której czas trwania jest określony,
- o kilku czynnościach dokonanych, następujących po sobie.

Passé composé tworzymy :

avoir ou être au présent + participe passé
mieć i być w czasie teraźniejszym + imiesłów czasu przeszłego

playHier, j'ai visité Paris. Wczoraj odwiedziłam Paryż.
playLundi dernier, Virginie est partie en Espagne. Virginie wyjechała do Hiszpanii w zeszły poniedziałek.

UWAGA! Na szczęście większość czasowników występuje z czasownikiem posiłkowym mieć, z czasownikiem być występuje 14 czasowników plus wszystkie czasowniki zwrotne (te które bezokoliczniku mają se, np.: se réveiller - budzić się, s'habiller - ubierać się, se coucher - kłaść się etc.).

Avoir i être są w tym wypadku nazywane les verbes auxiliaires czyli czasownikami posiłkowymi, które odmieniamy w czasie teraźniejszym, i po których stawiamy participe passé - stałą formę czasownika, która prawie nigdy się nie zmienia (zmienia się tylko wtedy, kiedy występuje z être, znajdziecie to poniżej w punkcie III).

Passé composé najczęściej występuje po okolicznikach czasu (określenia czasowe), musi być zaznaczony moment rozpoczęcia i zakończenia danego wydarzenia:

playde 1990 à 1992, en 1999 od 1990 do 1992, w 1999
playhier wczoraj
playavant-hier przedwczoraj
playla semaine dernière w zeszłym tygodniu
playle mois dernier w zeszłym miesiącu
playl'année dernière w zeszłym roku
playpendant 10 ans przez 10 lat

Poniżej znajdziecie bardziej szczegółowe wytłumaczenie tworzenia czasu passé composé :

I. passé composé z czasownikiem posiłkowym avoir - mieć i participe passé czasowników I grupy (-er).
Zasady tworzenia imiesłowu czasu przeszłego - participe passé znajdziecie w zakładce o tym samym tytule, tu znajdziecie jego zastosowanie w tworzeniu czasu przeszłego:

le singulier le pluriel
playj'ai mangé playnous avons mangé
ja zjadłem/ am my zjedliśmy/ zjadłyśmy
playtu as mangé playvous avez mangé
ty zjadłeś/ aś wy zjedliście/ zjadłyscie
playil a mangé playils ont mangé
on zjadł oni zjedli
playelle a mangé playelles ont mangé
ona zjadła one zjadły

II. passé composé z czasownikiem posiłkowym avoir - mieć i participe passé czasowników II i III grupy, poniżej znajdziecie tabelkę z najbardziej popularnymi nieregularnymi participe passé:

a) participe passé najważniejszych czasowników: être - być, avoir - mieć, faire - robić :

playêtre playj'ai été
być byłem/ am
playavoir playj'ai eu
mieć miałem/ am
playfaire playj'ai fait
robić zrobiłem/ am

b) najbardziej popularne participe passé kończące się na -u:

playboire playj'ai bu
pić wypiłem/ am
playlire playtu as lu
czytać przeczytałeś/ aś
playvoir playil a vu
widzieć zobaczy, widział
playpouvoir playnous avons pu
móc mogliśmy/ łyśmy
playsavoir playvous avez su
potrafić potrafiliście/ łyście
playdevoir playelles ont dû
musieć musiały
playvouloir playj'ai voulu
chcieć chciałem/ am
playrecevoir playtu as reçu
otrzymać otrzymałeś/ aś
playpleuvoir playil a plu
"padać" deszcz spadł deszcz
playplaire playelle a plu
spodobać się spodobała się
playcourir playnous avons couru
biec pobiegliśmy/ łyśmy
playvivre playvous avez vécu
żyć przeżyliście/ łyście
playconnaître playils ont connu
znać poznali
playdisparaître playelles ont disparu
zniknąć zniknęły
playcroire playj'ai cru
wierzyć uwierzyłem/ am
playfalloir playil a fallu
być koniecznym trzeba było
playentendre playtu as entendu
słyszeć usłyszałeś/ aś
playattendre playelle a attendu
czekać poczekała
playrépondre playnous avons répondu
odpowiedzieć odpowiedzieliśmy/ łyśmy
playperdre playvous avez perdu
zgubić zgubiliście/ łyście

c) najbardziej popularne participe passé kończące się na -i, -is, -it:

playprendre playj'ai pris
brać wziąłem/ wziełam
playapprendre playtu as appris
uczyć się nauczyłeś się/ aś
playcomprendre playil a compris
rozumieć zrozumiał
playgrandir playelle a grandi
urosnąć urosła
playfinir playnous avons fini
kończyć skończyliśmy
playchoisir playvous avez choisi
wybierać wybraliście
playmettre playils ont mis
położyć położyli
playdire playelles ont dit
powiedzieć powiedziały
playécrire playj'ai écrit
pisać napisałem/ am

c) inne formy participe passé, również dość popularne:

playpeindre playj'ai peint
malować namalowałem/ am
playcraindre playtu as craint
obawiać się obawiałeś/ aś się
playdécouvrir playil a découvert
odkrywać odkrył
playouvrir playelle a ouvert
otwierać otworzyła
playoffrir playnous avons offert
podarować podarowaliśmy/ łyśmy
playsouffrir playvous avez souffert
cierpieć cierpieliście/ łyście

III. passé composé z czasownikiem posiłkowym être - być, na szczęście łatwo jest odróżnić, które czasowniki wymagają czasownika posiłkowego mieć, a które być. Czas przeszły dokonany z czasownikiem posiłkowym być tworzymy tylko z 14 czasownikami i ze wszystki czasownikami zwrotnymi.

a) participe passé wymagające czasownika posiłkowego être - być:
UWAGA! Kiedy participe passé z czasownikiem être, musimy uzgdonić go z rodzajem (do rodzaju żeńskiego dodajemy -e) i liczbą (do liczby mnogiej dodajemy -s)!

playnaître playje suis né(e)
rodzić się urodziłem(am) się
playmourir playtu es mort(e)
umierać umarłeś (aś)
playaller playil est allé
iść poszedł
playvenir playelle est venue
przychodzić przyszła
playarriver playnous sommes arrivé(e)s
przyjeżdżać przyjechaliśmy (łyśmy)
playentrer playvous êtes entré(e)s
wchodzić weszliście (łyście)
playrester playils sont restés
zostać zostali
playpasser playelles sont passées
przejść przeszły
playsortir playje suis sorti (e)
wyjść wyszedłem (wyszłam)
playretourner playtu es rentré(e)
wrócic wróciłeś (aś)
playpartir playil est parti
wyjechać wyjechał
playdescendre playelle est descendue
zejść zeszła
playmonter playnous sommes monté(e)s
wejść na górę weszliśmy (łyśmy)
playtomber playvous êtes tombé(e)s
upaść upadliście (łyście)

UWAGA! Poza tymi czternastoma czasownikami z être odmieniają się jeszcze ich formy złożone, np.:

playrentrer playje suis rentré(e)
powrócić powróciłem(am)
playrepartir playtu es reparti(e)
wyjeżdżać ponownie wyjechałeś (aś) ponownie
playrevenir playil(elle) est revenu(e)
wracać wrócił (a)
playdevenir playnous sommes devenu(e)s
stawać się staliśmy (łyśmy) się

b) czasowniki zwrotne w passé composé (zawsze występują z czasownikiem posiłkowym être), poniżej znajdziecie przykładową odmianę czasownika zwrotnego w czasie przeszłym dokonanym np:

se réveiller budzić się
le singulier le pluriel
playje me suis réveillé(e) playnous nous sommes réveillé(e)s
obudziłem(am) się obudziliśmy(łyśmy) się
playtu t'es réveillé(e) playvous vous êtes réveillé(e)s
obudziłeś(aś) się obudziliście(łyście) się
playil s'est réveillé playils se sont réveillés
obudził się obudzili się
playelle s'est réveillée playelles se sont réveillées
obudziła się obudziły się

UWAGA! Zdarza się, że niektóre z tych czternastu czasowników odmienianych z être, występują też z czasownikiem posiłkowym avoir (i wtedy się nie uzgadniają).
Dzieje się tak wtedy, kiedy czasowniki te mają dopełnienie bliższe (czyli rzeczownik, który stoi za nimi), wtedy też całkowicie zmieniają znaczenie.
Poniżej znajdziecie przykłady, które powinny Wam wszystko rozjaśnić:

playElle est sortie (dans la rue). playElle a sorti le chien.
Wyszła (na ulicę). Wyprowadziła psa.
playIls sont rentrés avant 22h. playIls ont rentré la voiture.
Wrócili przed 22:00. Wprowadzili samochód (do garażu).
playNous sommes passés devant la maison de Madonna. playNous avons passé des vacances au Mexique.
Przeszliśmy przed domem Madonny. Spędziliśmy wakacje w Meksyku.
playJe suis descendue à la cave. playJ'ai descendu la poubelle.
Zeszłam do piwnicy. Wyniosłam śmieci.
playVous êtes montés à pied. playVous avez monté l'escalier.
Weszliście na piechotę. Weszliście po schodach.
playTu es retournée à la maison. playTu as retourné le couvre-lit.
Wróciłaś do domu. Odwróciłaś narzutę.

Ćwiczenia online:

Zostaw komentarz:
Zaloguj się aby dodać komentarz. Nie masz konta? Zarejestruj się.
Komentarze (12)

Faktycznie, tych najważniejszych czasowników odmienianych z être jest czternaście, ale jest jeszcze jedna ciekawa rzecz z tym związana, której byłam uczona i o której warto pamiętać: najczęściej z être odmienia się czasowniki RUCHU (i oczywiście zwrotne :) ) oraz ich POCHODNE.

Przepraszam, przez pomyłkę wstawiłem komentarz dwukrotnie. Mam prośbę do Moderatora o wykasowanie jednego z nich.

Oczywiście, oprócz tej listy 25 czasowników, z "être" używa się wszystkich czasowników zwrotnych.

Pozdrawiam :)

Kocham te dyskusje, ile jest czasowników z "être". Ja znam 25, oto one:

Aller Allé Iść
Arrivér Arrivé Przybyć
Descendre Descendu Schodzić w dół
Devenir Devenu Stawać się (kimś)
Éclore Éclos Wykluwać się
Entrer Entré Wchodzić
Monter Monté Wspinać się, wsiadać, montować
Mourir Mort Umierać
Naître Né Rodzić się
Organiser Organisé Organizować
Partir Parti Wyjeżdżać
Répartir Réparti Przyjeżdżać, wracać
Passer Passé Spędzić (czas), przejść, minąć
Rentrer Rentré Wrócić
Rester Resté Zostać
Retourner Retourné Wrócić
Sortir Sorti Wyjść
Tomber Tombé Upaść
Venir Venu Przyjść
Advenir Advenu Stać się (wydarzenie), zdarzyć się
Intervenir Intervenu Interweniować
Parvenir Parvenu Dorobić się, dojść do czegoś
Provenir Provenu Pochodzić, wynikać
Redevenir Redevenu Znowu stać się (kimś)
Survenir Survenu Nadchodzić, pojawiać się

Kocham te dyskusje, ile jest czasowników z "être". Ja znam 25, oto one:

Aller Allé Iść
Arrivér Arrivé Przybyć
Descendre Descendu Schodzić w dół
Devenir Devenu Stawać się (kimś)
Éclore Éclos Wykluwać się
Entrer Entré Wchodzić
Monter Monté Wspinać się, wsiadać, montować
Mourir Mort Umierać
Naître Né Rodzić się
Organiser Organisé Organizować
Partir Parti Wyjeżdżać
Répartir Réparti Przyjeżdżać, wracać
Passer Passé Spędzić (czas), przejść, minąć
Rentrer Rentré Wrócić
Rester Resté Zostać
Retourner Retourné Wrócić
Sortir Sorti Wyjść
Tomber Tombé Upaść
Venir Venu Przyjść
Advenir Advenu Stać się (wydarzenie), zdarzyć się
Intervenir Intervenu Interweniować
Parvenir Parvenu Dorobić się, dojść do czegoś
Provenir Provenu Pochodzić, wynikać
Redevenir Redevenu Znowu stać się (kimś)
Survenir Survenu Nadchodzić, pojawiać się

W francuskim podręczniku do j.francuskiego znalazłem,ze tych czasowników z posiłkowym etre jest 14 ;)
Pozdrawiam :D

Przepraszam jeśli końcówka poprzedniego komentarza zabrzmiała pretensjonalnie, nie to miałam na celu. Chciałam poprosić byście Państwo doprecyzowali czy rzeczywiście są tu wymienione jedynie najważniejsze (pomijając czasowniki zwrotne), czy może zle zrozumiałam się z nauczycielem.

Bardzo fajnie jest wszystko wyjaśnione, uczę się od niedawna francuskiego, w kwestii gramatyki korzystam głównie z Waszej strony i tu moje pytanie- jest wymienione naście czasowników z aux etre, ostatnio przerabiałam ten czas we francuskiej szkole i nauczyciel mi powiedział że tych czasowników jest znacznie więcej-on nawet nie jest w stanie podać liczby, a te które mam zanotowane (z Waszej strony) to są jedynie najważniejsze, najczęściej używane. Niestety mój francuski jest na tyle marny że nie byłam w stanie nic więcej się dowiedzieć od nauczyciela- czy mogłabym Was prosić o wyjaśnienie? z góry dziękuję

juste une petite remarque sur le Hier, j'ai visité ma cousine. c'est bien mais je dirai plus HIER , J' AI RENDU VISITE à MA COUSINE parce que le faite de dire j' ai visité ma cousine c'était comme ci j' avais visité une maison c'est qui est plus logique en ce français Mais on peu aussi dire hier , j' ai visité ma famille parce que il y a beaucoup de monde ( pluriel ) MAIS FÉLICITATION POUR TON TRAVAILLE

A czy formą przeszłą od venir nie powinno być veni

jest ich 18, przeczytaj dokładnie ;)

Fajnie wytłumaczone, tylko tam, gdzie są wymienione czasowniki odmnieniające się z etre jest chyba błąd przy retourner, bo imiesłów przeszły od rentrer to rentre, a od retourner to retourne (oczywiście z akcentami nad ostatnim e).

Całkiem konkretnie wytłumaczone, chociaż nam na francuskim mówi się, że czasowników odmieniających się z "être" jest 17 :)